Από το άγχος στην αγωνία...Απελευθερώνοντας τις Φοβίες την Αγωνία το Άγχος τον φόβο και τον Πανικό

Οι ειδικοί δεν έχουν καταστήσει σαφή τη διαφορά μεταξύ άγχους και αγωνίας. Ωστόσο, χρησιμοποιούμε συνήθως τον όρο αγωνία για ένα άγχος σε παροξυσμό συνοδευόμενο από σωματικές διαταραχές. Άγχος και αγωνία, λοιπόν, διαδέχονται το ένα το άλλο.

Λίγο άγχος πριν από ένα διαγώνισμα, πριν από μια δοκιμασία, μια σημαντική συζήτηση ή μπροστά σε ένα αβέβαιο μέλλον είναι φυσικό και χρήσιμο, το είδαμε. Γίνεται παθολογικό όταν είναι υπερβολικό, άτοπο ή εξελίσσεται σε χρόνιο. 

Εδώ βρίσκεται η διαφορά του άγχους από τον φόβο, που το αντικείμενό του είναι αόριστο και ανυπόστατο. Δεν είναι πλέον ένα συναίσθημα με ένα ερέθισμα, μια αρχή, μια εξέλιξη και ένα τέλος, αλλά μια ψυχική κατάσταση που εγκαθίσταται και χρωματίζει το βίωμα. Η εξαφάνιση του κίνδυνου ηρεμεί τον φόβο, αλλά όχι την αγωνία. 

Αίσθηση ασφυξίας, καρδιακές ταχυπαλμίες, εξάψεις και κρυάδες, μυρμηγκιάσματα, άδειο κεφάλι, εφίδρωση, υγρά χέρια, φόβο ότι θα πεθάνει, ο Γκιγιόμ έχει ακατάσχετες κρίσεις.  Εμφανίζονται όταν θέλει να αυτοεπιβεβαιωθεί. Η αγωνία είναι ένα μείγμα συναισθημάτων. Αναπτύσσεται όταν υπάρχει αντίθεση ανάμεσα σε δυο μέρη του εαυτού μας: Το  ένα προσπαθεί να προσαρμοστεί για να είναι αγαπητό, ενώ το άλλο αναζητά την αυτονομία. Η σύγκρουση είναι απόρροια της αδυναμίας να ικανοποιήσει κανείς ταυτόχρονα τις ανάγκες της ασφάλειας και της ελευθερίας, της προστασίας και της δημιουργίας Με άλλα λόγια, η αγωνία είναι η αντανάκλαση μιας αμφιθυμίας που δεν μπορούμε να χαλιναγωγήσουμε. Ενός φόβου και μιας επιθυμίας, ενός φόβου και ενός θυμού ή δύο αντιφατικών επιθυμιών.

Στην παγίδα μιας τέτοιας σύγκρουσης πέφτει μόνον εκείνος που δεν μπόρεσε να δημιουργήσει ένα γερό συναίσθημα εσωτερικής ασφάλειας. Βέβαια, η ένταση της αγωνίας ποικίλλει. Διαφέρει ανάλογα με το πώς τη βιώνει κανείς -αγωνία εκμηδενισμού, διαμελισμού, αφανισμού, καταστροφής, κατωτερότητας- και ανάλογα με την ηλικία την οποία μπλοκαρίστηκαν τα συναισθήματα, όπως και με τη φύση του τραύματος. Γιατί μπορεί να προκαλείται από σημερινά γεγονότα, αλλά η ρίζα της να είναι στην παιδική ηλικία.

Οι χειρότερες αγωνίες ξυπνούν με τον χωρισμό, τη γονική αδιαφορία, την εγκατάλειψη ή την υποχρεωτική υποταγή σε βίαιους γονείς, περιφρονητικούς, βιαστές και/ή γεμάτους αγωνίες. Κανένα παιδί, ωστόσο, δεν μπορεί να χειριστεί τις εκάστοτε αγωνίες που σημαδεύουν την ανάπτυξή του. Κάθε βήμα προς την αυτονομία, το να πει όχι, το να περπατήσει μόνο του, το να πάει στο σχολείο... σημαίνει ότι απομακρύνεται κάθε φορά από τη μαμά του Οι χωρισμοί, το υποχρεωτικό μοίρασμα εξαιτίας της γέννησης του μικρού αδελφού, είναι μέρος της ανάπτυξής του. Μαθαίνει να πνίγει τις «γωνίες του χάρη στη δίχως όρους αγάπη των γονιών του.

Μερικές στρατηγικές για να ελέγξετε την αγωνία

1. Αναπνεύστε!

Είναι αδύνατον να νιώσει κανείς φόβο όταν αναπνέει βαθιά και είναι χαλαρός. Καθίστε αναπαυτικά, με το στέρνο τεντωμένο και αναπνεύστε ήρεμα μέχρι το υπογάστριό σας. Ο φόβος συνδέεται με μια κατάσταση έντασης και επιταχυνόμενης αναπνοής.

Η έκφραση ενός αδικαιολόγητου φόβου είναι άχρηστη, δεν μπορεί παρά να ενισχύσει την αγωνία. Καλύτερα, λοιπόν, να αποφύγετε να φωνάξετε, να σας πιάσει τρεμούλα και να κλάψετε. Πιάστε καλύτερα χαρτί και μολύβι και σχεδιάστε, γράψτε ό,τι σας έρθει στο μυαλό.

2. Πίσω από την αγωνία, αναζητήστε τον θυμό. Ζείτε αυτή τη στιγμή κάποια απογοήτευση ή αδικία; Νιώθετε έχθρα για κάποιον; Μπορεί να πρόκειται για ενεργοποίηση ενός παλιού θυμού.

Κάντε αυτό που πιθανόν επιθυμείτε λιγότερο αυτή τη στιγμή. Δώστε μπουνιές στα μαξιλάρια που βρίσκονται δίπλα σας.

3. Εκφραστείτε πάλι και πάντα γράψτε, γρονθοκοπήστε, σχεδιάστε, κάντε γλυπτική, παίξτε το αγαπημένο σας μουσικό όργανο, τραγουδήστε... δημιουργήστε!

Η δημιουργική πράξη, η έκφραση του εαυτού μας, ελευθερώνει από την πίεση του άγχους. Η Κλερ γράφει υπέροχα ποιήματα, δεν ήξερε ότι είχε αυτό το ταλέντο. Κάποια στιγμή της ψυχοθεραπείας της, τότε που την έπιανε η αγωνία και την ξυπνούσε τη νύχτα, στίχοι αντήχησαν μέσα στο κεφάλι της. Πήρε ένα μολύβι και έβαλε στο χαρτί τα λόγια, τα συναισθήματα που της έρχονταν. Δεν ηρεμούσε αν δεν τελείωνε πρώτα το ποίημα. Άλλοι αρχίζουν να ζωγραφίζουν, να σχεδιάζουν ή να εκφράζουν πάνω σε ταπετσαρίες τα απωθημένα συναισθήματά τους.

Οι ζωγράφοι, οι μουσικοί, οι συγγραφείς αναφέρονται στην αγωνία που προηγείται, κατ’ άλλους προΐσταται, της δημιουργικής πράξης. Θαρρείς και η ενέργεια συσσωρεύετε, οικοδομήται, πριν πάρει μορφή και καταλήξει σε κάτι δημιουργικό.

4. Για να ηρεμήσετε, μετρήστε τις αναπνοές σας από το 1 μέχρι το 10 και ξαναρχίστε. Αδειάστε το μυαλό σας από τις σκέψεις, και μείνετε συγκεντρωμένοι στο μέτρημα.

5. Για να νικήσετε την αγωνία που συνδέεται με μια συγκεκριμένη κατάσταση, ενώ χαλαρώνετε, φέρτε, στον νου σας όλα τα μέσα που διαθέτετε.

6. Για να ελευθερωθείτε από μια πιο βαθιά αγωνία, πηγαίνετε να δείτε το παιδί που ήσαστε κάποτε, καθησυχάστε το, αγαπήστε το.

Υπαρξιακή αγωνία

 Τι είναι η ζωή; Τι είναι ο άνθρωπος; Υπάρχει Θεός; Ποια είναι η θέση μου στο άπειρο; Που πάει ο κόσμος; Τι νόημα έχουν όλα αυτά; Ποιος είμαι; Από πού έρχομαι; Πού πάω; Όλα αυτά τα ερωτήματα είναι βαθιά ανθρώπινα, αφού προφανώς είμαστε οι μόνοι στη γη, που μπορούμε να τα θέτουμε. Οι ερωτήσεις αυτές για τις αλήθειες της ίδιας μας της Ύπαρξης, αποτελούν τον εσωτερικό μας πλούτο- μας ωθούν να προχωράμε, να ερευνούμε, να μεγαλώνουμε συνειδητά. Θεωρούμε καμιά φορά ως υπαρξιακούς πιο κοινούς φόβους. Μας φαίνεται ότι η γη θα σταματήσει να γυρίζει αν αποτύχουμε σε κάποιες εξετάσεις, αν μας εγκαταλείψει ο άνθρωπος της ζωής μας, αν δεν πετύχουμε την πολυπόθητη προαγωγή... Ας βάλουμε τα πράγματα στις σωστές τους διαστάσεις. Αν αναλογιστούμε το μέγεθος του σύμπαντος, τον προορισμό μας ή την εκπληκτική οργάνωση της ζωής, ίσως αυτό μας βοηθήσει να μην εξαρτιόμαστε τόσο πολύ από τους εξεταστές μας, τους έρωτές μας ή τα αφεντικά μας.

Όχι μόνο δεν πρέπει να καταπολεμούμε την υπαρξιακή αγωνία, αλλά να την αποδεχόμαστε μέσα μας, να την κοιτάζουμε κατάματα για να είμαστε στ’ αλήθεια άνθρωποι. Η πρόσβαση στη συνείδηση μάς τοποθετεί μέσα στο σύμπαν σε μια θέση εντελώς ασήμαντη, αν και προνομιούχα. Η συνείδηση του τέλους μας, του θανάτου, μπορεί να δώσει στις καθημερινές μας πράξεις πολύ μεγαλύτερη διάσταση. Η υπαρξιακή αγωνία μάς καλεί να αναζητήσουμε ένα νόημα. Ανοίγει τους ορίζοντες της πνευματικότητας. Μας προτρέπει να θεμελιώσουμε τη ζωή μας πάνω σε αξίες. Όλοι οι άνθρωποι έρχονται αντιμέτωποι με τα ίδια ερωτήματα. Μας ενώνει η ίδια αγωνία.

Απόσπασμα από το βιβλίο 

«Η Νοημοσύνη της Καρδιάς» 

της Isabelle Filliozat, εκδόσεις Εναλιος

pulseoflove

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ