Χειραγώγηση και η τέχνη της απάτης: Πως μπορείς να ξεγελάσεις τα Starbucks με ένα τηλεφώνημα!

Όσοι αξιοποιούν την χειραγώγηση, ενεργοποιούν τους εγγενείς μηχανισμούς μας, που μας επιβάλλουν το να πάρουμε μια απόφαση για αλλαγή συμπεριφοράς.

Το 2012, εκπρόσωπος μιας ομάδας νεαρών στην Αμερική, ονόματι PhoneLosers, κάνει μια εκπληκτική φάρσα σε μια από τις μεγαλύτερες πολυεθνικές. Καλεί τα καταστήματα και βάζει τους υπαλλήλους της να κάνουν πράγματα για αυτόν, υποδυόμενος  κάποιον από τα κεντρικά τους. Η εταιρεία που έπεσε θύμα αυτής  της φάρσας ήταν ο κολοσσός Starbucks και αυτό συνεχίστηκε για πολλά τηλεφωνήματα, αρκετά να γεμίσουν ένα video στο youtube, διάρκειας περίπου μισής ώρας όπου οι άνθρωποι με τους οποίους συνομιλεί, οικιοθελώς του παρέχουν απλόχερα εμπιστευτικές πληροφορίες για τους ίδιους, για τα καταστήματα που δουλεύουν αλλά και για την ίδια την εταιρεία. Πληροφορίες που μόνοι οι υπάλληλοι μιας εταιρείας μπορούν αλλά και πρέπει να γνωρίζουν. Το πόσο εύκολα τους έπειθε, δεν το πίστευε ούτε ο ίδιος. Τα σχόλιά του κατά τη διάρκεια της φάρσας είναι χαρακτηριστικά.

Πληροφορίες και κοινωνική μηχανική.

Στο βιβλίο του η Τέχνη της Απάτης, ο μεγαλύτερος hacker όλων των εποχών, Kevin Mitnik καταγράφει μέσω παραδειγμάτων με ποιους τρόπους κατάφερε να εξαπατήσει εταιρείες κολοσσούς όπως η ΝΟΚΙΑ, η SUN, η NEC, η Motorola αλλά και το FBI. Για να πετύχει όσα πέτυχε εις βάρος αυτών των εταιρειών, αναφέρει, πως δεν τον εξυπηρέτησε τόσο η τεχνολογία που χρησιμοποιούσε, όσο οι πληροφορίες που αποσπούσε από τους ανθρώπους που ερχόταν σε επαφή. Οι πρακτικές αυτές, που έπειθαν τους ανθρώπους που συνομιλούσε να του δίνουν αλλά και να πράττουν ότι ο Mitnick ήθελε, ανήκουν στο σύνολο που ονομάζεται Κοινωνική Μηχανική (Social Engineering). Μέσω αυτής, ο συγγραφέας κατάφερε περισσότερα από όσα ο καλύτερος υπολογιστής που θα μπορούσε να έχει στα χέρια του.

Η κοινωνική μηχανική για τον Mitnick, του απέδωσε, εκτός από τον τίτλο του διασημότερου hacker όλων των εποχών αλλά και του νούμερο ένα καταζητούμενου για ηλεκτρονικά εγκλήματα του FBI, και μερικά χρόνια στη φυλακή. Αν και δεν ήταν εγκληματίας επικίνδυνος για τη σωματική ακεραιότητα συνανθρώπων του, οι κατήγοροί του τον θεωρούσαν αρκετά ικανό να διαπράξει νέα εγκλήματα, ώστε πρότειναν στον δικαστή να εκτελέσει την ποινή του υπό καθεστώς υψίστης ασφαλείας & πλήρους απομόνωσης. Μάλιστα, και αυτό είναι το ακριβές επιχείρημα που αξιοποίησαν στο δικαστήριο, πίστευαν, πως αν ο κατηγορούμενος είχε πρόσβαση σε τηλεφωνική γραμμή θα μπορούσε να εκτοξεύσει πυρηνικούς πυραύλους. Αν και εννοούσαν την χρήση τόνων μέσω της τηλεφωνικής σύνδεσης για την ενεργοποίηση κάποιων ηλεκτρονικών συστημάτων, είναι σχεδόν σίγουρο πως μέσω της χρήσης πρακτικών κοινωνικής μηχανικής, ο Mitnick θα μπορούσε να καλέσει στο τηλέφωνο όποιον έπρεπε για να το πετύχει ή να τον πείσει να το κάνει ο ίδιος για αυτόν.

Η χειραγώγηση που μπορούσε να επιτύχει μέσω απλά της τηλεφωνικής γραμμής θα ήταν ικανή να του προσφέρει απλόχερα ακόμα και τους κωδικούς εκτόξευσης των πυραύλων. Άλλωστε, κατά την απολογία του στο δικαστήριο, παραδέχθηκε πως είχε αποκτήσει κωδικούς πρόσβασης συστημάτων κατά τα άλλα πλήρως προστατευμένων, απλά ρωτώντας τους χρήστες τους «Ποιος είναι ο κωδικός σας;».

Χειραγώγηση και Εμπιστοσύνη

Αν και η χρήση της κοινωνική μηχανικής έχει κύρια εφαρμογή την απόσπαση πληροφοριών ώστε να είναι εφικτότερη η πρόσβαση σε ένα πληροφοριακό σύστημα, δεν έχει μεγάλη διαφορά από την απλή απάτη με χειραγώγηση ή γενικότερα στην απλή πειθώ. Γιατί κάποιοι είμαστε πιο δεκτικοί στις τεχνικές πειθούς που ένας ξένος μπορεί να χρησιμοποιήσει; Γιατί δηλαδή, κάποιος που δεν γνωρίζουμε, μπορεί να μας κάνει να τον εμπιστευθούμε και να του προσφέρουμε το σύνολο ή μέρος αυτών που μας ζητάει;  Από την απλή πληροφόρηση  και την πράξη ως και την πρόκληση συναισθημάτων, ο χειραγωγός κάτι βλέπει σε εμάς που μας κάνει υποψήφια θύματά του και αυτόν άξιο εμπιστοσύνης στα μάτια μας.

Όσοι αξιοποιούν την χειραγώγηση για τους σκοπούς τους, δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να ενεργοποιούν τους εγγενείς μηχανισμούς μας, που μας επιβάλλουν το να πάρουμε μια απόφαση για αλλαγή συμπεριφοράς.  Στην έρευνά του για το τι προκαλεί τις αλλαγές συμπεριφοράς ο Christian Wheeler ανέφερε πως αποδεδειγμένα υπάρχουν τρόποι να αλλάξει κάποιος συμπεριφορά χωρίς να απαιτείται κόπος από τον χειραγωγό. Και αυτό γιατί κάποιες σταθερές μέσα μας, σε κάποιους πιο έντονες από άλλους, δημιουργούν κάποιες τρωτότητες που οι ψυχολογικοί χειραγωγοί, χρησιμοποιούν.

Μεταξύ αυτών των χαρακτηριστικών που μας κάνουν ευάλωτους στη χειραγώγηση αναγνωρίζονται τα εξής:

Η ανάγκη μας να ικανοποιούμε αλλά και να ευχαριστούμε τους άλλους.

Η ανάγκη μας να πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι είναι καλοί και αθώοι

Ο φόβος μας για τα αρνητικά συναισθήματα.

Η ροπή μας στο να δικαιολογούμε τους άλλους και να καταλαβαίνουμε την θέση τους.

Χαμηλή αυτοεκτίμηση

Ανάγκη για δέσμευση και υποταγή.

Η άγνοια ή η μερική γνώση για το τι πραγματικά νιώθουμε λόγω έλλειψης συναισθηματικών ικανοτήτων.

Τα παραπάνω χαρακτηριστικά φυσικά δεν είναι στο σύνολό τους αρνητικά ή δεν σημαίνει ότι μας κάνουν αδύναμους. Κάθε άλλο, κάποια από αυτά θα μπορούσαμε εύκολα να τα χαρακτηρίσουμε βασικά για την συμπεριφορά κάποιου που διέπεται από τα πλαίσια του ανθρωπισμού. Παρόλα αυτά, η υπέρμετρη παρουσία τους ή η χωρίς λογική ή πονηρή αν επιτρέπεται ο αδόκιμος αυτός όρος, σκέψη, στα χέρια των ψυχολογικών χειραγωγών μας καθιστούν ευάλωτους.

Στο επόμενο άρθρο θα αναλύσουμε την αναγνώριση αλλά και την αντιμετώπιση συμπεριφορών χειραγώγησης.

Σπύρος Ανδριανός

humanadvanced

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ