Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ: Η ιστορία της Ιφιγένειας

Κυριακή 10 Απριλίου 2016

Η ιστορία της Ιφιγένειας

Όταν ήμασταν στο σχολείο, και μάθαμε για την Ιφιγένεια, φαντάζομαι όλοι μας είχαμε στεναχωρηθεί που με δόλιο τρόπο, παρέσυραν ένα κοριτσάκι για να το θυσιάσουν και έτσι να έρθει η εξιλέωση από την οργή της Θεάς Αρτέμιδος.

Στην Ελληνική μυθολογία η Ιφιγένεια ήταν μία από τις κόρες του Αγαμέμνωνα και της Κλυταιμνήστρας, γνωστή κυρίως από τη θυσία της στην Αυλίδα. Η Ιφιγένεια δεν αναφέρεται καθόλου στα έπη του Ομήρου, εκτός από κάποιο σημείο που μιλάει για μία από τις τρεις κόρες του Αγαμέμνονα, και την ονομάζει Ιφιάνασσα.

Αν δεν ξέρετε την ιστορία της Ιφιγένειας, ελάτε να μάθουμε τα πάντα γι’ αυτήν. Ο Αγαμέμνονας είχε προκαλέσει την οργή της θεάς Αρτέμιδος σκοτώνοντας το ιερό ελάφι της, με αποτέλεσμα η θεά να προκαλέσει άπνοια και να μη μπορεί να αποπλεύσει ο στόλος των Αχαιών από την Αυλίδα για την εκστρατεία εναντίον της Τροίας. Ο μάντης Κάλχας είπε ότι η οργή της θεάς θα έφευγε μόνο αν ο Αγαμέμνων θυσίαζε τη θυγατέρα του, την Ιφιγένεια, η οποία τότε βρισκόταν στις Μυκήνες. Αρχικά ο Αγαμέμνων αρνήθηκε, αλλά τον πίεσαν πάρα πολύ και ο αδελφός του ο Μενέλαος και ο Οδυσσέας. Έτσι και κάλεσε την κόρη του με την πρόφαση ότι θα την αρραβώνιαζε με τον Αχιλλέα. Η Ιφιγένεια ήρθε στην Αυλίδα με την μητέρα της την Κλυταιμνήστρα, και τότε ο Αγαμέμνονας την παρέδωσε στον Κάλχα για να τη θυσιάσει στην Άρτεμη. Η Κλυταιμνήστρα δεν μπόρεσε ποτέ να του συγχωρήσει το γεγονός ότι θυσίασε το ίδιο τους το παιδί για την εκστρατεία «του», και μετέπειτα προέβαλε αυτό το τραγικό γεγονός ως δικαιολογία για το φόνο του άντρα της.

Την τελευταία όμως στιγμή η θεά λυπήθηκε την Ιφιγένεια, την άρπαξε από τον βωμό της θυσίας και έβαλε στη θέση της ένα ελάφι. Μετά οδήγησε την κόρη στην Ταυρίδα, όπου την έκανε ιέρειά της.

Πίνακας που απεικονίζει την θησεία της Ιφιγένειας, την στιγμή που την παίρνει η Θεά και εμφανίζεται ένα ελάφι.

Στην Ταυρίδα η Ιφιγένεια έμεινε πολύ καιρό ως ιέρεια της Αρτέμιδος. Είχε σαν αποστολή να θυσιάζει όποιον ξένο έφθανε στη χώρα. Κάποια μέρα όμως αναγνώρισε στο πρόσωπο δύο ξένων που τους έφεραν για θυσία, τον ίδιο τον αδελφό της, τον Ορέστη, και τον φίλο του, τον Πυλάδη. Οι δύο φίλοι είχαν πάει στην Ταυρίδα μετά από χρησμό του Μαντείου των Δελφών για να αρπάξουν το αγαλματίδιο της Αρτέμιδος. Αυτή ήταν η απαίτηση των θεών για να εξαγνισθεί ο Ορέστης από τον φόνο της μητέρας τους Κλυταιμνήστρας. Η Ιφιγένεια τότε εγκατέλειψε το αξίωμά της, τους παρέδωσε το ιερό αγαλματίδιο και δραπέτευσε μαζί τους στην Ελλάδα.

Η ιστορία λέει ότι η Ιφιγένεια πέθανε στα Μέγαρα, ενώ μια άλλη εκδοχή λέει ότι η Άρτεμις την συγχώρεσε και την κατέστησε αθάνατη. Με αυτό τον τρόπο η Ιφιγένεια ταυτίζεται με την Εκάτη. Υπάρχει και Τρίτη εκδοχή που αναφέρει ότι τελικά είχε παντρευτεί τον Αχιλλέα, αλλά μάλλον αυτό είναι ευσεβής πόθος του κόσμου και της λαϊκής φαντασίας που θέλησαν να αποκαταστήσουν την Ιφιγένεια.

Ο μύθος της Ιφιγένειας ενέπνευσε εκτός από τους αρχαίους τραγικούς ποιητές με τις τραγωδίες Ιφιγένεια εν Αυλίδι και Ιφιγένεια εν Ταύροις, και πιο σύγχρονους συγγραφείς και καλλιτέχνες. Ξεκινάμε από τον Ρακίνα που έγραψε γι’ αυτήν και κατόπιν στον συνθέτη Christoph Willibald Gluck, έγραψε δύο όπερες. ΤηνΙφιγένεια εν Αυλίδι το 1774, και την Ιφιγένεια εν Ταύροις το 1779. Συνολικά υπάρχουν 14 όπερες διάφορων συνθετών για την Ιφιγένεια. Μην ξεχάσω βεβαίως και το αριστούργημα του Γκαίτε Ιφιγένεια εν Ταύροις (1779), που θεωρείται από τα κλασσικότερα έργα του.

Η Τατιάνα Παπαμόσχου ήταν η Ιφιγένεια στην ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη.

Ιφιγένεια η εν Ταύροις του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Νίκου Χαραλάμπους, με την Νίκη Τριανταφυλλίδη (1987-1988) και δεξιά μια πιο μοντέρνα εκδοχή με την Ιωάννα Παππά στον ρόλο της Ιφιγένειας.